ไร เป็นสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กที่พบอยู่ทั่วไปในธรรมชาติทั้งบนดินใต้ดินในน้ำบนส่วนต่างๆของพืชในกองฟางในอาหารสัตว์ในผลผลิตทางการเกษตรรวมทั้งในบ้านเรือนและแหล่งอาศัยของสัตว์ต่างๆไรหลายชนิดมีประโยชน์เช่นนำมาใช้กำจัดศัตรูพืชได้ขณะที่มีไรอีกหลายชนิดเป็นไรที่ให้โทษเช่นนำโรคหรือเป็นตัวก่อโรคมาสู่คนสัตว์และพืชไรฝุ่นเป็นไรชนิดหนึ่งที่เป็นสาเหตุสำคัญของการเกิดโรคภูมิแพ้ในผู้ป่วยในหลายประเทศทั่วโลกรวมทั้งในประเทศไทยด้วย

     ไรฝุ่นกับการก่อโรคภูมิแพ้

            โรคภูมิแพ้เป็นอาการที่เกิดขึ้นเมื่อระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายแสดงปฏิกิริยาตอบสนองต่อสารที่เรียกว่า “สารก่อภูมิแพ้” หรือ “allergen” อาการของโรคภูมิแพ้ที่เกิดในผู้ป่วยได้แก่  จมูกอักเสบภูมิแพ้(allergic rhinitis)  เยื่อบุตาอักเสบภูมิแพ้ (allergic conjunctivitis) หืดภูมิแพ้ (atopic asthma) และผิวหนังอักเสบภูมิแพ้ (atopic dermatitis) อย่างไรก็ดีโรคภูมิแพ้นั้นไม่ได้เกิดขึ้นกับทุกคน  แต่เกิดขึ้นเฉพาะกับบุคคลที่ระบบภูมิคุ้มกันมีภาวะภูมิไวเกิน (hypersensitivity) ต่อสารก่อภูมิแพ้เท่านั้นประมาณร้อยละ 30 ของประชากรเด็ก  คนไทยมีภาวะของโรคภูมิแพ้  ซึ่งนอกจากปัจจัยทางด้านพันธุกรรมแล้วการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อมในธรรมชาติและสภาพของที่อยู่อาศัย  ในปัจจุบันก็เป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่ชักนำให้ประชากรเป็นโรคภูมิแพ้ได้ผลจากการศึกษาวิจัยพบว่าประมาณร้อยละ 70-80 ของผู้ป่วยโรคภูมิแพ้แสดงการตอบสนองต่อสารก่อภูมิแพ้ของไรฝุ่นมากกว่าสารก่อภูมิแพ้ชนิดอื่นๆ

     ชีววิทยาและนิเวศวิทยาของไรฝุ่น

            ไรฝุ่นไม่ชอบแสงสว่างจึงอาศัยหลบซ่อนตัวตามซอกมุมมืดต่างๆในบ้าน  เช่น  ห้องนอน  ที่นอน  หมอน  ผ้าห่ม  โซฟา  พรมและเฟอร์นิเจอร์ที่บุด้วยวัสดุเส้นใย  ซึ่งสามารถสะสมฝุ่นได้ดี  ไรฝุ่นกินเศษผิวหนังและรังแคของคนและสัตว์สปอร์ของเชื้อราและสารอินทรีย์ต่างๆในฝุ่นเป็นอาหาร  นอกจากอาหารแล้ว   ปัจจัยที่มีความสำคัญต่อการเจริญเติบโตของไรฝุ่นได้แก่อุณหภูมิและความชื้นจากการศึกษาวิจัยพบว่าสภาพที่เหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของไรฝุ่น  คือ ที่อุณหภูมิระหว่าง 25-28 องศาเซลเซียสและความชื้นสัมพัทธ์ร้อยละ 70-80  ประเทศไทยอยู่ในเขตร้อนชื้นจึงมีสภาพที่เหมาะสมกับการเจริญเติบโตของไรฝุ่นเป็นอย่างดี  ไรฝุ่นมีการเจริญเติบโตแบบเปลี่ยนแปลงรูปร่างไม่สมบูรณ์ (incomplete metamorphosis) วงจรการเจริญเติบโตของไรฝุ่นประกอบด้วยระยะไข่ (egg) มีลักษณะกลมรีสีขาวขุ่นและมีสารเหนียวห่อหุ้มภายนอกเพื่อช่วยให้ยึดเกาะกับเศษฝุ่นได้ง่ายขึ้นระยะตัวอ่อน 6 ขา (larva) ระยะตัวอ่อน 8 ขา (nymph) ซึ่งมีสีขาวใสและระยะตัวเต็มวัย (adult) ไรฝุ่นใช้เวลาในการเจริญเติบโตจากระยะไข่จนเป็นตัวเต็มวัยประมาณ 4 สัปดาห์ตัวเต็มวัยมีอายุขัยประมาณ 1 เดือนขึ้นกับสภาพอุณหภูมิและความชื้นไรฝุ่นสามารถผสมพันธุ์กันได้หลายครั้งไรฝุ่นตัวเมียวางไข่ 1-3 ใบต่อวันโดยเฉลี่ยแล้วไรฝุ่นหนึ่งตัววางไข่ได้ประมาณ 40-80 ฟอง